سرطان پروستات

غده d پروستات غده اي است که تنها در مردان يافت مي شود. اين غده در زير مثانه قرار دارد و مايعي به داخل مني ترشح مي کند.
سرطان پروستات نوعي بيماري است که در آن سلولهاي بدخيم از بافت هاي پروستات نشأت مي گيرد و به طور نامنظم و فزاينده اي تکثير و منجر به افزايش حجم در هر يک از اعضاي سلولي غده پروستات مي شود.
سرطان پروستات دومين سرطان شايع بعد از سرطان ريه در ميان مردان است. اطلاعات آماري و علائم باليني ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان پروستات مبين سه طيف گسترده ي روند رشد اين بيماري است. سرطان پروستات ممکن است داراي رشدي آهسته بوده و بنابراين زماني طولاني تا بروز علائم باليني نياز داشته باشد. در مواردي ديگر تومور به سرعت رشد کرده و تهاجم تومور به بافتهاي ديگر امکان پذير مي شود. در چنين مواردي مدت فاصله زماني بين شروع بيماري و گسترش دامنه ي آن بسيار کوتاه است. ما بين اين دو طيف رشد، تومورهايي وجود دارند که سرعت روند رشد آنها در حد متوسطي است.
سرطان پروستات با نشانه هاي مرتبط با دفع ادرار و يا درد شکم تظاهر مي کند. اين نشانه ها با علائم بيماري هاي رايجي مانند عفونت و هيتروفي (بزرگي) خوش خيم پروستات مشترک است.
علائم هشدار دهنده ي سرطان پروستات عبارتند از: ادرار کردن پي در پي يا سخت - جاري شدن ضعيف ادرار - عدم توانايي در ادرار - بي اختياري ادراري - جريان منقطع و ضعيف ادرار - وجود خون در ادرار - خروج مني همراه با درد - درد مداوم قسمت پايين کمر - سوزش - ناتواني جنسي.

آسبب شناسي: سرطان زايي پروستات
 

علت ابتلا به سرطان پروستات هنوز ناشناخته است اما تحقيقات آماري و باليني، روند بدخيمي بيماري سرطان پروستات را به اين عوامل ارتباط مي دهد:
سن- سرطان پروستات اغلب در افراد سالمند ديده مي شود و افراد زير 50 سال به ندرت به آن مبتلا مي شوند. مردان بالاي 60 سال بيشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان پروستات هستند و لذا آنان بايد بيشتر متوجه ي علائم هشدار دهنده ي اين بيماري باشند.
عوامل ژنتيکي - سابقه ارثي سرطان پروستات عامل مهمي در ابتلا به اين سرطان است. وجود سابقه سرطان پروستات بين اعضاي خانواده از جمله پدر و برادر احتمال ابتلا به اين سرطان را افزايش مي دهد.
عوامل هورموني - هورمونهاي استروئيدي (تستوسترون و آندروژن ها) براي رشد و حفظ و عمل طبيعي آن در مردان بالغ نقش مهمي را ايفا مي کند. افزايش ميزان ترشح هورمون تستوسترون در خون اغلب موجب تسريع روند بدخيمي سرطان پروستات مي شود.
تغذيه - رژيم غذايي داراي اثرات بالقوه اي در پيشگيري و يا پيشتازي ايجاد سرطان پروستات به شمار مي رود. مطالعات و تحقيقات علمي ثابت کرده اند که سبزيجات حاوي مقادير قابل توجهي ويتامين C و E، به خصوص گوجه فرنگي، عامل محافظتي در مقابل سرطان پروستات تلقي مي شوند، در حالي که استفاده از مقادير زياد چربي حيواني عامل مستعد کننده و پيشتاز در ايجاد سرطان پروستات شناخته شده است.
مواد شيميايي - تماس با مواد شيميايي سرطان زا در محيط مانند کادميم، که در تهيه برخي آلياژها و باتري کاربرد دارد، عامل مستعد کننده و پيشتاز در ايجاد سرطان پروستات است.
بيماري هاي مقاربتي - وجود بيماري هاي مقاربتي احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را افزايش مي دهد.

درمان سرطان پروستات
 

با در نظر گرفتن شرايط بيمار ممکن است يک يا ترکيبي از اين الگوها تجويز شود:
1- تحت نظر گرفتن بيماري: در اين روش بيمار به طور دقيق تحت نظر پزشک قرار مي گيرد، بدون اينکه الگوي درماني بر روي او اعمال شود. اين روش براي بيماراني تجويز مي شود که جراحي برايشان مفيد نيست و يا رشد غده سرطاني پروستات آنها بسيار کند و آهسته است و در دراز مدت تأثير سوء بر سلامتي آنها نخواهد گذاشت.
2- جراحي: برداشتن کامل غده پروستات (پروستکتومي Prostatectomy).
3- کرايوتراپي: استفاده درماني از سرماي شديد. در اين روش سوند (probe) سونوگرافي به داخل مقعد انداخته مي شود تا پزشک تصوير محل مورد نظر را بر روي صفحه ببيند. در اين روش پزشک با انداختن سوند درون غده ي پروستات از طريق شکاف کوچکي بين مقعد و کيسه ي حاوي بيضه ها نيتروژن مايع را به غده پروستات هدايت مي کند. نيتروژن مايع در داخل بافت منجر به انجماد بافت و انهدام سلولهاي سرطاني بافت غده ي پروستات مي شود. کرايوتراپي روشي مؤثر براي درمان مقاطع کوچک ابتلا به سرطان است. احتمال آسيب ديدگي مثانه و التهاب دستگاه تناسلي از عوارض جانبي اين روش است.
4- شيمي درماني: استفاده از داروهاي شيميايي منجر به انهدام سلولهاي سرطاني مي شود. عوارض جانبي شيمي درماني عبارتند از: ريزش موي سر و ابرو، کاهش گلبولهاي سفيد خون، ضعف سيستم ايمني و دفاعي بدن، عفونت، احساس درد، خشکي دهان و پوکي استخوان.
5- راديوتراپي: از آنجا که تومور ممکن است بافت هاي اطراف غده پروستات را در بر گرفته باشد انجام جراحي و برداشتن غده پروستات کافي نيست و هر تظاهري از وجود PSA در آزمايش حاکي از گستردگي تومور است. در چنين وضعيتي الگوهاي درماني وسيع تري مانند راديوتراپي پي گيري مي شود. هدف از راديوتراپي کنترل رشد سلولهاي سرطاني است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجي يا داخلي باشد.
راديوتراپي خارجي: در اين روش بيمار در معرض تشعشع قرار مي گيرد. اشعه از چند زاويه مختلف از خارج از بدن به تومور هدايت مي شود. اين روش کاملاً بدون درد است و به مدت 7 تا 8 هفته ادامه دارد، ولي بيمار از عوارض جانبي مانند تحريک پذيري مقعد، اسهال و خستگي مفرط ناشي از تابش پرتو گزارش مي دهد. اثرات اشعه ممکن است واکنش هاي پوستي به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح يا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بي اشتهايي و آسيب هاي عروقي و تنفسي مي تواند از ديگر عوارض جانبي راديوتراپي باشد. همچنين راديوتراپي ممکن است باعث سرکوب سيستم خونساز بدن و کاهش گلبول هاي سفيد و ضعف سيستم ايمني بدن و نهايتاً بروز عفونت شود.
راديوتراپي داخلي يا براکي تراپي: براکي تراپي براي رساندن مستقيم مقدار زيادي اشعه به ضايعه بدخيم است. در اين روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنج هاي نازک مواد يونيزه در بدن بيمار کاشته مي شود.
6- هورمون درماني: از آنجا که هورمون تستوسترون به رشد سرطان غده ي پروستات کمک مي کند، هدف از هورمون درماني کاهش هورمون جنسي در بدن است. اين روش با بکارگيري داروهاي ضد تستوسترون انجام مي گيرد و شامل تجويز هورمونهاي استروژن به عنوان قرص است که تأثير ضد تستوسترون دارد. عوارض جانبي استفاده از قرص هاي حاوي استروژن شامل درد در پستان و رشد پستان است که با قطع مصرف قرص ها از بين مي رود.
جلوگيري از مرگ و مير ناشي از سرطان پروستات با تشخيص زودرس امکانپذير است. اکنون با اطلاعات و روش هاي جديد الگوهاي درماني، براي درصد بالايي از بيماران مبتلا به سرطان پروستات، امکان بهبودي کامل فراهم شده است.
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 57